Met een pil kom je de dag wel door – Yana Rosé

Zoals iedere ochtend waren zelfs de vogels nog niet wakker toen Tom zijn bed uitklauterde. Even was hij bezorgd dat hij zijn vrouw zou wakker maken, tot hij besefte dat ze al jaren niet meer in dezelfde kamer sliepen. Beneden zette hij de tv en de waterkoker aan, maakte thee voor zichzelf en keek gedurende twee uren naar een programma over vogelsoorten in het Amazonewoud, een onderwerp dat hem onverschillig liet, maar omdat de meeste dingen hem tegenwoordig onverschillig lieten, deed hij geen moeite om naar de afstandsbediening te grijpen. Om klokslag zeven uur nam hij één ronde pil uit zijn pillendoos en slikte die moeizaam door. Met eentje kom je de dag wel door, had de dokter gezegd. Een pil per dag. Hij moest ervan huiveren.

In het stoffige krantenwinkeltje waar hij werkte sinds het duidelijk was geworden dat hij, ondanks zijn vele verdiensten bij het krantje van zijn vroegere middelbare school, geen schrijver zou worden, gebeurde zoals gewoonlijk exorbitant weinig. Meneer Barden, al decennialang leraar Engels van diezelfde school, kwam wel zijn dagelijkse krant kopen.

‘Dat is me wat, hé, met die Rosa Parks?’ zei deze nadat hij de kop gelezen had. ‘Die hele heisa is nou al geleden sinds,wat, december? En iedereen is er nog steeds over bezig.’

‘Drie dollar,’ zei Tom, nadat hij eerst vriendelijk had geknikt op het voorgaande statement. Barden reikte hem een vijfdollarbiljet aan en gebood hem het wisselgeld te houden. ‘Ik ga vanavond niet eens de tijd hebben om me hierin te verdiepen, vrees ik. Het is Prom voor de laatstejaars. Drie keer raden welke bofkont op die meute pubers mag babysitten? Jazeker, ik.’

‘Groot feest?’ vroeg Tom terwijl hij passief zijn notitieblokje zat te doorbladeren. ‘In mijn Prom hingen er lui rond die niet eens bij me op school gezeten hadden.’

‘Da’s nog geen spat veranderd, als je ’t mij vraagt. Zowat de hele jeugd van deze stad gaat er zijn, behalve Oona dan.’

Tom voelde een steen in zijn maag vallen met een gewicht dat zelfs Sisyphus ontmoedigend had gevonden. ‘Oona?’

‘Oona Morrisey, je kent d’r vast. Haar pa is gesneuveld op het strand van Normandië. Haar moeder is zo gek als een deur, komt geeneens meer…’

‘Ik ken Oona al eeuwen,’ zei hij korzelig. Hij bekeek meneer Barden met ogen die net zo goed als kanonskogels hadden kunnen fungeren. Die zat er echter niet mee in. ‘Ik heb het voorrecht al drie jaar les aan haar te geven en ik moet met schaamte toegeven dat ik haar nogal voortrek. Ze is een kei in Engels, en – ook niet onbelangrijk voor een jongedame in deze oppervlakkige, naoorlogse tijden- beeldschoon. Zowat alle jongens van de school zijn tot over hun oren verliefd op haar. Ze hebben vast gevochten om haar als eerst mee te vragen naar het eindejaarsbal. Maar tevergeefs, want juffrouw wil niets meer met onze school te maken hebben.’

‘Hoezo?’

‘Mevrouw ziet zichzelf opeens als de ster uit een of andere musical. Ze heeft te veel pulp gelezen, ben ik bang. Ze meent zelfs dat ze niet eens naar de universiteit wil gaan, en toch verzekert ze iedereen ervan dat ze haar toekomst aan het vergulden is. Volgens mij denkt ze dat haar droomprins opeens in een sportwagen zal langsrijden om haar hier weg te halen. Ze is nog zo’n kind soms. Nou, hoe het ook zij, ik moet de laatste schooldag tegemoet treden. Ik zie je morgen wel weer, Tom. Doe de groeten aan Sally.’

Zijn vrouw zat tv te kijken toen hij thuiskwam. Dat was alles wat ze dezer dagen deed. Hij liep straal langs haar heen, hopend dat ze hem niet zou opmerken, want als ze dat wel deed zou hij zich mogen verheugen op het dagelijkse potje gezeur over haar slechte knieën en de badkamerboiler die stuk was. In de keuken stond er nog vers gezette koffie op het aanrecht en daar wou hij zich een kop van inschenken, maar zijn gemoed besliste dat bier de superieure optie was na een dag van grijs, nutteloos werk. Hij nam een flesje uit de koelkast en liep naar de tuin. Het was pikkedonker buiten maar alsnog kon hij de silhouet van het meisje afgetekend op de horizon zien. Zoals zo vaak zat ze op het hek dat haar tuin van de zijne scheidde. Hij stapte op haar af, wetend dat ze hem al had opgemerkt van zodra ze de schuifdeur van hun veranda had horen piepen.

‘U bent later dan gisteren. Ik dacht bijna dat u niet meer zou komen,’ zei het meisje. Er doorklonk een zweem van ergernis in haar stem.

‘Waarom ben je niet op het bal, Oona? Je hele studiejaar is daar nu.’

‘Dat is het juist,’ zei ze. Ze had een zangerig stemgeluid dat ietwat onaangenaam klonk, maar dat werd ruimschoots gecompenseerd door de verzorgde manier waarop ze haar woorden uitsprak, alsof iedere lettergreep heilig was. ‘Op dit punt zitten ze waarschijnlijk allemaal op Elvis te dansen. Alazelea heeft me verteld dat de school het groepje van Johnny Bell heeft ingehuurd en het enige nummer dat die slungels kunnen spelen is “Jailhouse Rock”. Daarvoor pas ik vriendelijk. ‘

‘Je hebt wel je jurk aangetrokken,’ merkte hij op. Hij liet zijn blik over de sobere, crèmekleurige jurk glijden.

‘Mijn moeder heeft ‘m zelf in elkaar geflanst. Ze kreeg zowat een hartaanval toen ik zei dat ik vanavond niet zou gaan. Al haar werk voor niets. Dus ik heb hem maar gewoon aangetrokken, om haar een plezier te doen, maar ze werd juist nog hysterischer toen ze dat zag. Voor mijn part stikt ze in haar stomme naaimachine.’

Tom fronste en hoopte dat hij er zo autoritair uitzag: ‘Hé, even rustig aan, ja? Je moet ophouden met altijd alles naar je zin te willen hebben. Misschien, Oona, moet je in plaats van altijd te doen wat je wil doen, eens doen wat je moet doen. Ik heb vandaag van meneer Barden gehoord dat je door heel de school zit te verkondigen dat je jouw studies gaat stopzetten. Waar slaat dat op?’

Ze haalde haar schouders op, wat hem de kans bood om aan de redevoering te beginnen die hij tijdens zijn hele rit naar huis ingestudeerd had: ‘Je zou met de vingers in de neus die hele campus aan je voeten krijgen. Eerlijk, je hebt tonnen potentieel. En dan neem je alle verkeerde beslissingen.’

Oona leek niet onder de indruk te zijn, omdat ze haar hele leven lang zo intens door iedereen was geadoreerd dat niets haar nog kon boeien. Ze nam nog een lange trek van haar sigaret en wierp haar hoofd in de nek toen ze de rook terug uitademde. ‘Iedereen zegt altijd maar dat je succesvol moet zijn om geluk te verdienen.’

‘Je begrijpt me niet.’

‘O, toch wel. Iedereen verklaart me hier voor gek omdat ik niet ga studeren, maar waarom zou ik dat doen? Al de meisjes die ik ken en die naar de universiteit zijn gegaan, kwamen vier jaar later terug thuis met zo’n vreselijke permanent in hun haar die je zo vaak in de bladen ziet, zochten zichzelf een onderbetaald baantje uit dat ze opgaven van zodra ze de eerste de beste saaie piet tegenkwamen om mee te trouwen, poepten er vervolgens een stuk of twee kinderen uit en gingen ten slotte vrijwel allemaal vreemd met de postbode. Jezus, welkom in het bestaan van de intellectuele vrouw, denk ik dan. Als dat het leven is dat de universiteit me kan bieden, nou, dan blijf ik liever serveerster.’ Ze nam rustig de tijd om haar sigaret uit te doven en een nieuwe op te steken voor ze verderging. ‘Nu moet je eens horen, ik stel heus niet zoveel voor. Mensen vinden me geweldig omdat ik leuk ben om naar te kijken en me elegant kan voortbewegen ten gevolge van die klote balletlessen die mijn moeder me vroeger liet volgen, maar meer zit er niet in. Deze plek is een gat. Alles en iedereen hier is nep, nep en nog eens nep. Als ik niet oppas, verander ik in één van die meisjes, maar zo ver laat ik het niet komen. De oude wagen van mijn vader staat nog steeds in onze garage, en ik ben hem gisteren voor het eerst in jaren terug helemaal gaan voltanken. Een van deze nachten rij ik ermee de snelweg op. Ik migreer naar een gehucht of drie verder en begin daar opnieuw als serveerster. Zo red ik het tot aan de oostkust. In New York worden alle grote actrices geboren.’

‘Da’s onzin,’ zei hij. ‘Ik heb je nog nooit over acteren bezig gehoord. Je bazelt maar wat.’ Zijn hart brak als hij haar toekomstplannen hoorde. Ze had de oudste ziel die hij ooit aanschouwd had en het was algemeen geweten dat oude zielen vaak stierven in jonge lichamen. Hij nam aan, hij hoopte, dat dat hetgeen was waar hij haar voor wou behoeden. ‘Even serieus, Oona, eerlijk gezegd ben jij de enige reden waarom ik ’s ochtends mijn bed nog uit kom. Je bent als een dochter voor – lach me daar nu niet mee uit- je bent als een dochter voor me. Eerlijk waar. Ik wil gewoon niet dat je verkeerde keuzes maakt, die een onherroepelijke schade aan je toekomst kunnen veroorzaken. Eigenlijk wil ik niet dat je weggaat. Ik wil dat je zoals alle andere meisjes hier naar de staatsuniversiteit gaat en ieder weekend naar huis komt om je moeder te verzorgen.’

‘Ik had ook niet verwacht dat u het zou begrijpen.’Ze zwierde haar benen over de rand van het hek en haalde diep adem.’Kijk, ik vertrek morgenvroeg, nog voor mijn moeder op is. Dat heb ik net, twee minuten geleden beslist. Ik waardeer uw bezorgdheid, heus, maar ik weiger uit te doven nog voor ik goed en wel gebrand heb. Deze stad, ik zweer dat ze mijn dood zou worden als ik er nog langer bleef. Ik weet dat u net hetzelfde bent. U mag gerust met me mee, als u het niet vertrouwt. U bent de enige figuur hier die ook maar een beetje fatsoenlijk is, en sinds mijn vader gestorven is ook de enige die me wat manieren probeerde bij te leren, ook al is dat niet gelukt. New York is de stad waar alle goeie schrijvers tegenwoordig zitten. Salinger woont er. Wou u geen schrijver zijn? Ja toch? Wat zegt u ervan: samen met de vanger in het graan langs het meer in Central Park lopen en discussiëren over…’

‘Hé,’ onderbrak Tom haar betuttelend doch lichtelijk geamuseerd door haar jeugdig enthousiasme. ‘Genoeg met die onzin.’

‘Sorry. Heus. Morgen om vijf uur laat ik de auto nog wat draaien voor uw oprit en als u dan niet komt, vertrek ik voorgoed. Denk er eens over na. Zie het als een soort… een soort ontsnapping aan het eeuwige.’

Het meisje stak opnieuw een sigaret op en blies de rook hoog de lucht in, die eventjes cirkelde voor hij een werd met het zwarte deken van de nacht en al de geneugten die zich erin schuilhielden. Hij herinnerde zich die rook als het allerlaatste wat er echt toe deed. Vreemd genoeg kon hij zich daarentegen niet voor de geest brengen wanneer het meisje uiteindelijk terug naar haar kant van het hek was geklommen, en ook niet om hoe laat hij in zijn piepend eenpersoonsbed kroop. Het zijn altijd de kleine dingen die je het best bijblijven.

De daaropvolgende ochtend stond Tom op nog voor de vogels wakker waren. Hij zette de tv en de waterkoker aan, schonk zichzelf een kop thee in en merkte tot zijn eigen afschuw op dat de openbare omroep een herhaling uitzond van dezelfde natuurdocumentaire als de dag ervoor. Voor het raam hield opeens een klein karretje stil, dat even zijn motor liet draaien. Tom zat er wezenloos naar te staren. Het autootje vervolgde zijn weg. Hij stond op uit zijn fauteuil en zocht naar zijn medicatiedoos.

Hij nam twintig pillen.

Met dit verhaal won Yana Rosé de tweede prijs tijdens Write Now! Gent. Lees wat de jury van de tekst vond in het juryrapport.